Jeśli chcesz jeszcze poczuć wspaniałą i magiczną atmosferę świąt Bożego Narodzenia, interesują Cię zwyczaje i obyczaje związane z kolędą, fascynuje Cię obrzędowość, tradycje i etnografia gorąco polecamy odwiedzenie jedynej w swoim rodzaju ekspozycji w Krakowie prezentowanej w budynku Celestatu – pokonkursowej wystawy Szopek Krakowskich. To idealna turystyczna propozycja dla dzieci, rodzin, seniorów każdego kto uwielbia niesztampowe i nietuzinkowe atrakcje. Oczywiście najlepiej w to miejsce wybrać się z profesjonalnym przewodnikiem, który pokaże Ci te jedyne w swoim rodzaju, wyjątkowe arcydzieła o światowej sławie oraz zdradzi parę ich sekretów.
Tradycja Szopek Krakowskich
Tradycja przygotowywania żłóbka w okresie świąt Bożego Narodzenia sięga średniowiecza, kiedy to w XIII w. św. Franciszek z Asyżu rozpropagował radosny zwyczaj jasełek i kultywowania misterium przyjścia Jezusa na świat. Tradycję tę sprowadzili do Krakowa Franciszkanie. Początkowo najpopularniejsze były statyczne szopki świąteczne związane z jasełkami wystawianymi w kościołach w okresie świąt Bożego Narodzenia. Zwykle były to stajenki betlejemskie pokazywane na tle skalistego krajobrazu, w których umieszczano figurki Dzieciątka w żłobku, Maryi, Józefa. Przedstawienie to w późniejszych wiekach rozbudowywano a efektem tego stała się między innymi unikatowa Szopka Krakowska, której powstanie datuje się na XIX wiek. To wówczas w czasie martwego sezonu budowlanego cieśle, murarze i robotnicy budowlani z podkrakowskich okolic, głównie ze Zwierzyńca tworzyli szopki, z którymi w okresie świąt kolędowali od domu do domu. Popularne były dwa rodzaje szopek: małe, bez teatrzyku, przeznaczone do postawienia pod choinki i duże, mające nawet trzy metry, przystosowane do odgrywania przenośnego lalkowego widowiska ze specjalnie pisanymi tekstami i muzyką. Szopki te znacząco odbiegały od podobnych dzieł europejskich, czy nawet światowych. Zwyczaj ten stał się tak popularny, że od 2 poł. XIX w. wśród murarzy i robotników budowlanych w Krakowie zaczęto wyodrębniać cech szopkarzy.
Konkurs Szopek Krakowskich
Szopkarstwo zostało spopularyzowane i rozpropagowane przez Jerzego Dobrzyckiego – historyka sztuki, który w 1937 roku zainicjował I Konkurs na Najpiękniejszą Szopkę Krakowską. Zgodnie z tradycją konkurs co roku odbywa się w pierwszy czwartek grudnia i przyciąga tłumy na Rynek Główny. Współcześnie już nie tylko murarze, ale i przedstawiciele różnych zawodów, dzieci, młodzież i starsi prezentują wykonane przez siebie szopki. Mówi się nawet o rodach szopkarskich, które od kilku pokoleń zajmują się tą profesją. Malikowie, czy Gillertowie to rodziny, w których kultywuje się tradycję XIX-wiecznego szopkarstwa wzbogacając ją o coraz to nowe elementy, niekiedy zaskakujące, nietypowe rozwiązania. Trzeba podkreślić, że konkurs Szopek Krakowskich ma charakter otwarty – mogą w nim uczestniczyć wszyscy bez względu na wiek czy miejsce zamieszkania. Każdy szopkarz może zgłosić do konkursu maksymalnie trzy prace. Konkurs Szopek Krakowskich to wspaniałe widowisko i wielka atrakcja Królewskiego Miasta. Rankiem wszyscy szopkarze przynoszą pod pomnik Adama Mickiewicza swoje dzieła, następnie gdy o godzinie 12.00 wybrzmi z Wieży Mariackiej Hejnał Szopkarze ustawiają się w radosnym korowodzie i wszyscy razem obchodzą Rynek Główny prezentując swe Szopki by następnie zanieść je do siedziby Muzeum Krakowa w Pałacu Krzysztofory, gdzie specjalna komisja dokona ich oceny. Szopki oceniano w czterech kategoriach: seniorów, młodzieżowej, dziecięcej i rodzinnej. Po wcześniejszej weryfikacji, czy wszystkie prace spełniają wymogi konkursowe Komisja ocenia szopki, według stałych i niezmiennych kryteriów. Szopki biorące udział w konkursie otrzymują punkty w skali od 1 do 5. Członkowie Komisji biorą pod uwagę następujące elementy architekturę i kolorystykę w tym dekoracyjność szopki, fakt, czy szopkarz nawiązał w swej pracy do tradycji, istotną kwestią są również występujące w szopce lalki oraz elementy ruchome, Komisja konkursowa docenia także nowatorstwo i ogólne wrażenie estetyczne. Od kiedy konkurs istnieje, zwycięzcom przyznawano nagrody pieniężne fundowane przez władze Krakowa różne instytucje kultury, przedsiębiorców, czy osoby prywatne. Jeśli nie udało Ci się być w grudniowy czwartek na Rynku, nie martw się! Konkursowe szopki zawsze są prezentowane do 23 lutego 2020 roku w Celestacie – oddziale Muzeum Krakowa przy ul. Lubicz 16 codziennie w godzinach od 9.00 do 18.00. Przyjdź na wystawę szopek krakowskich do Celestatu!
Najważniejsze cechy Szopek Krakowskich
Szopki krakowskie zachwycają pod każdym względem. Te pełne kolorów smukłe, wielopoziomowe, okraszone wieżami i bogatymi zdobieniami konstrukcje, zrobione z lekkich, nietrwałych materiałów zachwycają pomysłem, kunsztem i precyzją wykończenia. Ich cechą charakterystyczną jest nagromadzenie zminiaturyzowanych motywów architektury Krakowa, dowolnie skomponowanych. Można w nich zobaczyć Barbakan, wieżę Bazyliki Mariackiej, kopułę Kaplicy Zygmuntowskiej, czy Sukiennice oraz wiele innych krakowskich budowli. Głównym celem Szopki jest przedstawienie misterium Narodzin Jezusa. Stąd też zawsze można tu znaleźć scenę narodzenia Pańskiego ze Świętą Rodziną, aniołami, pastuszkami, Trzema Królami. Jednak to co dodatkowo wyróżnia Szopkę Krakowską to obecność jeszcze innych postaci. Spotkać można legendarnych bohaterów związanych z Krakowem, jak Mistrz Twardowski, Lajkonik, czy Smok Wawelski oraz bohaterów historycznych, jak Tadeusz Kościuszko czy Józef Piłsudski, czy też osoby współczesne. Często Szopkarz stara się odnieść w swej pracy do współczesnych ważnych kwestii, problemów lub aktualnych rocznic. Można zaobserwować różne kultury, tradycje i świąteczne zwyczaje. Warto to zobaczyć na własne oczy. Jest to atrakcja godna polecenia tym bardziej, że w roku 2018 Szopki krakowskie zostały wpisane na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. To ogromne wyróżnienie oraz unikatowość krakowskiego szopkarstwa skłaniają do turystycznych wojaży.
Jeśli chcesz poznać dokładniej historię krakowskiego szopkarstwa, cechy charakterystyczne tego rzemiosła oraz ciekawostki związane z tym zwyczajem i konkursem oraz zobaczyć wystawę szopek krakowskich, skorzystaj z naszych usług – licencjonowany przewodnik Kraków to gwarancja dobrze spędzonego czasu.
Zapraszamy!
