Szlakiem Żołnierzy Wyklętych

Pomnik w Parku Henryka Jordana

Trasa Szlakiem Żołnierzy Wyklętych rozpoczyna się w Parku im. Henryk Jordana powstałym w 1889 r. na terenie tzw. Błoń czarnowiejskich obecnie zajmującym obszar między krakowskimi Błoniami a ul. Reymonta. W latach 80-tych XIX wieku zrodziła się idea, by w Parku ustawiać popiersia wybitnych postaci i tak obok m. in. Mikołaja Kopernika, Piotra Skargi, Karoliny Lanckorońskiej, czy samego Henryka Jordana pojawiły się również postacie „Żołnierzy Wyklętych” dlatego też właśnie tutaj w tym swoistym „krakowskim mateczniku pamięci” zaczynamy nasz spacer.  Do Parku wchodzimy z przewodniczką po Krakowie od strony Błoń i od razu zauważamy rzeźby. W pierwszej kolejności zwracamy uwagę na jeden z pierwszych tego typu pomników odsłonięty tutaj w 2007 r. przedstawiający gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” – generała brygady Wojska Polskiego, organizatora i dowódcy Kedywu Armii Krajowej, zastępcy Komendanta Głównego AK. Generał August Emil Fieldorf  urodził się w Krakowie przy ul. Lubicz 32, tu uczęszczał do szkoły i działał w Polskiej Organizacji Wojskowej, także w Krakowie przebywał po II wojnie światowej. Po sfingowanym procesie skazano go na śmierć. Wyrok przez powieszenie wykonano w 1953 r. w więzieniu Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej. Następnie w pobliżu znajduje się popiersie Witolda Pileckiego – rotmistrza kawalerii Wojska Polskiego, żołnierza Armii Krajowej, więźnia i organizatora ruchu oporu w KL Auschwitz. Oskarżonego i skazanego przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, stracony w 1948. Ponad to w Parku Jordana znaleźć można pomnik poświęcony Danucie Siedzikównie „Ince”, o której nieco więcej dowiemy się w późniejszej części zwiedzania oraz popiersia Zygmunta Szendzielerza „Łupaszki” – majora kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej, dowódcy 5 Wileńskiej Brygady AK; Łukasza Konrada Cieplińskiego żołnierza Organizacji Orła Białego, ZWZ-AK oraz NIE i DSZ, prezes IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; Hieronima Kazimierza Dekutowskiego, cichociemnego, dowódcę oddziałów partyzanckich Armii Krajowej a także  Józefa Franczaka ps. „Lalek”, uznawanego za ostatniego członka i partyzanta polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, który poległ w walce z grupą operacyjną ZOMO/SB w październiku 1963. Z Parku Jordana przemieszczamy się pieszo lub autobusem z przystanku „Muzeum Narodowe” na Powiśle.

Pomnik Czynu Zbrojnego Żołnierzy Polski Walczącej w Krakowie

Na ul. Powiśle tuż za Jubilatem zobaczymy pomnik z 1992 r. poświęcony Żołnierzom Rzeczpospolitej Polskiej straconym, prześladowanym, zmarłym w czasie terroru hitlerowskiego i stalinowskiego, Żołnierzom Polski Walczącej poległym na wszystkich frontach II wojny światowej oraz Bohaterom Armii Krajowej autorstwa Bronisława Chromego. Ma on formę znicza, nad którym znajdują się skrzydła ptaków.

Więzienie św. Michała

Przechodzimy ulicą Powiśle i Podzamcze w stronę Plant a następnie Plantami do ulicy Poselskiej pod  Muzeum Archeologiczne, gdzie od XIX przetrzymywano więźniów politycznych, a w czasie okupacji hitlerowskiej funkcjonował zakład karno-śledczy. Od lipca 1943 r. uruchomiono w piwnicach więzienia celę śmierci, gdzie wykonywano wyroki. W 1945 r. więzienie św. Michała zostało przejęte przez władze komunistyczne i podlegało Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Zamykano w nim razem z więźniami kryminalnymi, nazistowskimi zbrodniarzami i kolaborantami również żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz innych formacji niepodległościowych i niezależnych organizacji politycznych. Na murze ogrodu widzimy tablicę upamiętniającą akcję z 18 sierpnia 1946 r. żołnierzy 6. Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”, którzy zajęli więzienie i uwolnili 64 więźniów. 

Pomnik „Zawojny”

Przechodzimy ulicami Poselską, Grodzką i Dominikańską na Planty, gdzie zauważymy pomnik upamiętniający Narcyza Ignacego „Zawojnę”. Był to uczestnik kampanii wrześniowej, działacz ludowy, oficer Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, który od stycznia 1945 był poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa. Został zamordowany  w kwietniu tego roku na krakowskich Plantach przez funkcjonariusza Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Myślenicach Stanisława Paryłę oraz znającego go osobiście innego pracownika myślenickiego UB Jana Tomana. W miejscu jego śmierci w 1992 r. odsłonięto pomnik autorstwa Bronisława Chromego. 

Ławeczka „Inki” 

Z Plant przechodzimy ulicą Dominikańską, dalej przez Plac Wszystkich Świętych na ulicę Franciszkańską 3, gdzie na skwerze przed „Oknem Papieskim” znajdziemy ławkę upamiętniającą Danutę Siedzikównę „Inkę”, która była łączniczką i sanitariuszką w 5. Wileńskiej Brygadzie Armii Krajowej, dowodzonej przez mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”. „Inka” Została aresztowana przez UB w lipcu 1946 r. w Gdańsku i skazana przez sąd rejonowy na dwukrotną karę śmierci. Wyrok na prawie osiemnastoletniej dziewczynie wykonano w 1946 r. 

Zespół Szkół Ekonomicznych nr 1 przy ulicy Kapucyńskiej 2

Z ulicy Franciszkańskiej przechodzimy Plantami w kierunku Dzielnicy Uniwersyteckiej a następnie ulicą Podwale w stronę ulicy Kapucyńskiej, gdzie pod nr 2 znajduje się narożny gmach dawnej Szkoły Handlowej obecnie siedziba Zespołu Szkół Ekonomicznych nr 1. Podczas okupacji niemieckiej piwnice budynku były wykorzystywane na cele więzienne. Po wkroczeniu do Krakowa Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku został przeznaczony na siedzibę stał się siedzibą Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa. Przez cele znajdujące się znajdujące się w tym gmachu przeszło kilkaset osób. Na murach cel zachowały się wyryte przez więźniów inskrypcje. Natomiast w znajdującym się na końcu ulicy kościele Kapucynów znajduje się tablica poświęcona pamięci gen. „Nila”.

Ulica Pomorska

Z ulicy Kapucyńskiej można podejść lub podjechać tramwajem ulicą Karmelicką na Plac Inwalidów. Na znajdującej się w pobliżu ulicy Pomorskiej 2 znajduje się oddział Muzeum Krakowa, w którym będziesz mógł wejść do zachowanych cel dawnego aresztu gestapo oraz zwiedzić ekspozycję „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956”, która stanie się znakomitym podsumowaniem całej trasy.  

 

Skorzystaj z usług przewodnickich KraKkos i zwiedź z nami trasę Szlakiem Żołnierzy Wyklętych.

Comments are closed.